Wiem, pamiętam

Zapisy terroru
Okupacja niemiecka w dystrykcie radomskim
tom 3
2018
s. 152-153

Aron Frydenthal

Dnia 16 lutego 1948 r. w Warszawie Sędzia Śledczy I rejonu Sądu Okręgowego w Warszawie, w osobie Sędziego B. Czyżewicza, przesłuchał niżej wymienionego w charakterze świadka. Po uprzedzeniu o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania oraz o znaczeniu przysięgi, Sędzia odebrał od niego przysięgę, po czym świadek zeznał, co następuje:

Imię i nazwisko                   Aron Frydenthal
Wiek                                    44 lata
Imiona rodziców                 Mojżesz, Ewa
Miejsce zamieszkania         Warszawa, ul. Brzeska 10 m. 7
Zajęcie                                 buchalter
Karalność                             niekarany
Stosunek do stron                obcy

 

                Wiem, że Böttcher był szefem gestapo dystryktu radomskiego. Ja mieszkałem w Ostrowcu Kieleckim. Böttchera widziałem kilkukrotnie.
                Pamiętam, że w kwietniu 1942 r. Böttcher na czele grupy gestapowców (m.in. Peter, Bruner, Wagner) przeprowadził tzw. akcję w Ostrowcu, w czasie której chodząc po domach, zabili stu Żydów. Ja wtedy go nie widziałem, gdyż ukryłem się, lecz moi znajomi, którzy go widzieli, mówili, że „akcję” przeprowadzał Böttcher.
                W październiku 1942 r. odbywało się w Ostrowcu wysyłanie Żydów do obozu w Treblince. Widziałem wtedy Böttchera, który stał na czele tej akcji. Widziałem, jak stojąc na rynku, gdzie byli zebrani Żydzi (około 15 tysięcy), strzelał do nich z rewolweru. Obok niego stało kilka kobiet elegancko ubranych. Jednej z nich Böttcher wręczył rewolwer i uczył jak ma strzelać do Żydów. Kobieta ta strzelała do zebranych Żydów. W czasie tej „akcji” Niemcy zabili około 1500 Żydów, 2 tysiące wysłano do pracy w Zakładach Ostrowieckich i Starachowickich, a ponad 10 tysięcy wysłano do obozu śmierci w Treblince. Ja [byłem] w grupie Żydów przeznaczonych do pracy, dostałem się do obozu [nieczytelne] [w] Zakładach Ostrowieckich.
                Do tego obozu przyjechał Böttcher razem z Franzem Jägerem i Zwierciną [?], i innymi gestapowcami. Przeprowadzili rewizję, poszukując waluty i biżuterii, zabijając przy tym Żydów. Przypominam sobie, że wówczas Böttcher zastrzelił Mojżesz Gutmana i syna Kantra w bożnicy w Ostrowcu.
                W listopadzie 1943 r. Böttcher zarządził selekcję Żydów we wszystkich obozach pracy. Z mojego obozu zabrano wówczas 60 Żydów. Wiem, że to Böttcher zarządził, ponieważ dyrektor cegielni, w której wówczas pracowałem, Werman, powiedział nam, że jest to zarządzenie Böttchera.
                Odczytano. 

Rodzina Alkichenów

Rodzina Alkichenów, Ostrowiec, ok. 1938 r.

Miriam Friedman Ziegler urodziła się w Radomiu w dniu 21 maja 1935. Dorastała w Ostrowcu jako jedyne dziecko Herschela Friedmana i Róża Alkichen Friedman. Po napaści Niemiec na Polskę, Miriam i jej rodzina zostali przesiedleni do getta w Ostrowcu. Przebywali w Ostrowcu do 1944 roku, kiedy Niemcy deportowali Miriam i jej rodziców do obozu Auschwitz-Birkenau. Z nimi została także deportowana ciotka od strony matki Miriam, Bella Najberg. Babka Miriam, Fajga Alkichen, został deportowany do Auschwitz-Birkenau w 1944 roku z innego getta. Po przybyciu do Birkenau, Miriam została umieszczona w tzw. „obozie cygańskim”, gdzie była jedną z sześciu dzieci z tego transportu, które zostały tam umieszczone, prawdopodobnie w celu przeprowadzania na nich eksperymentów „naukowych”. W dniu 27 stycznia 1945 Miriam i jej babcia zostały wyzwolenie przez Armię Czerwoną. Ojciec Miriam został zmuszony zginął w marszu śmierci. Po wyzwoleniu Miriam została umieszczona w żydowskim domu dziecka w Krakowie. Następnie została wysłana do sanatorium do Rabki na rekonwalescencję, gdyż w Oświęcimiu nabawiła się gruźlicy. Miriam została umieszczona w domu dziecka w Krakowie, a jej matka wróciła do Ostrowca. W 1946 Miriam wraz matką, ciotką Bellą i babcią opuścił Polskę i dotarły Austrii. Zostały umieszczone w obozie Bindermichl DP, niedaleko Linzu. Miriam została wysłana do domu dziecka Strobel, w pobliżu Salzburga, gdyż jej matka nie była w stanie się nią zająć. W 1948 roku w ramach projektu „Orphan's Act” [?] Miriam wyemigrowała do Kanady. Jej matka dołączyła do niej tam dwa lata później. W 1958 roku Miriam poślubiła Romana Zieglera, ocalałego z Dąbrowy Górniczej, który żył w licznych obozach aż został wyzwolony w Dzierżoniowie. Miriam i Roman Ziegler osiedlił się w Toronto w Kanadzie.

Źródło/source: United States Holocaust Memorial Museum (tłumaczenie własne)

Zobacz też: EHRI - Ziegler family photograph collection (ehri-project.eu)

Po wojnie

Teren dawnej dzielnicy żydowskiej, tworzenie tarasów pod nowe osiedle, z prawej fragment ul. Starokunowskiej,
w głębi zachowana do dziś kamienica Jurkowskich, za nią dęby na kirkucie,
fot. nieznany, ok. 1948 r.

Źródło: wystawa plenerowa "65 lat osiedla na Skarpie".