Ostrowce

🟪 Spotkanie promocyjne:

📅 sobota 12 kwietnia 2025, godz. 17:00

📍 Ostrowiecki Browar Kultury, sala wielofunkcyjna

🟪 Spacer:

📅 niedziela 13 kwietnia 2025, godz. 13:00

📍 zbiórka: przy pomniku Żydów ostrowieckich, przy ul. Starokunowskiej 

ℹ️ Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

Spotkanie odbędzie się w języku polskim. 

Informacje o projekcie "OSTROWCE":

Stowarzyszenie Kulturotwórcze Nie z tej Bajki stworzyło mapę miejsc związanych z ostrowieckimi Żydami ✡️ Wydawnictwo to efekt projektu „OSTROWCE” współfinansowanego przez Stowarzyszenie, Forum Dialogu oraz Gminę Ostrowiec Świętokrzyski. Mapa w dwóch wersjach językowych jest podsumowaniem stanu wiedzy oraz punktem wyjścia do prowadzenia edukacji w tym ważnym temacie.

Słowo wstępne do mapy:

„Ostrowce to nazwa naszego miasta w języku jidysz i mianownik liczby mnogiej tej samej nazwy w języku polskim.

Od swego zarania był Ostrowiec miastem Polaków i Żydów. Powstał w 1597 r., a pierwsza wzmianka o tutejszych Żydach pochodzi z roku 1631. Od połowy XVII wieku liczba żydowskich mieszkańców stale rosła, aby na przełomie XIX i XX w. stanowić wyraźną większość. W okresie międzywojennym znacznie poszerzono granice miasta i rozbudowano przemysł ciężki. Wówczas nastąpiła przemiana Ostrowca z miasteczka o charakterze sztetlu w modernizujące się miasto z aspiracjami. Tuż przed II wojną światową Żydzi stanowili nieco ponad jedną trzecią ostrowczan.

Kres istnieniu żydowskiego Ostrowca położyła II wojna światowa. W kwietniu 1941 r. Niemcy utworzyli w mieście getto. Obejmowało ono rynek z przyległymi ulicami, czyli niemal całą starą zabudowę miasta. W getcie znalazło się ponad 16 tys. osób, wliczając w to Żydów wysiedlonych z Konina i okolic oraz z Wiednia. W całym okresie istnienia getta z głodu i chorób zmarło ok. 10% jego mieszkańców. Wysiedlenia i wywózki prowadzono od października 1942 r. do marca 1943 r., kiedy nastąpiła ostateczna likwidacja ostrowieckiego getta. Szacuje się, że w Zagładzie zamordowano prawie 95% tutejszych Żydów. Nieliczni ocalali powrócili po wojnie do Ostrowca, by w pośpiechu go opuścić po pogromie kieleckim w lipcu 1946 r.

Żadna ulica w Ostrowcu nie ma za patrona żydowskiego obywatela miasta. Nie znajdziemy Żyda wśród absolwentów, którymi szczycą się po dziś dzień ostrowieckie szkoły. Wraz z zagładą społeczności Żydów ostrowieckich dokonało się zniszczenie ich kultury, przepadła także ogromna większość dokumentów ich dotyczących. Rzadko udało nam się dokładnie ustalić daty funkcjonowania obiektów, o których opowiadamy, ale w znakomitej większości zebrane przez nas informacje odnoszą się do dwudziestolecia międzywojennego. Wielu istotnych miejsc żydowskiego Ostrowca nie byliśmy w stanie wskazać na naszej mapie, a tam gdzie się to udało, często musieliśmy się uciekać do formuł „miejsce po”, „nieistniejący” albo „niegdysiejszy”.

Oddajemy tę skromną mapkę do rąk użytkowników świadomi licznych jej braków, ale też świadomi, że dzisiejszy Ostrowiec jest jednym wielkim „miejscem po”.

Wojtek Mazan, Jacek Podsiadło, Łukasz Wójcik

🟪 Podczas spotkania promocyjnego i po premierze mapa będzie dystrybuowana w miejscach związanych z lokalną kulturą i turystyką. Udział w wydarzeniach oraz egzemplarze mapy OSTROWCE będą bezpłatne.

Autorzy tekstów: Wojtek Mazan, Jacek Podsiadło, Łukasz Wójcik

Redakcja: Jacek Podsiadło

Projekt graficzny: Maciej Biedka

Tłumaczenie: Zbigniew Talaga

Realizacja: Wojtek Mazan, Anna Boroń

Promocja: Anna Boroń

Wydawca: Stowarzyszenie Kulturotwórcze Nie z tej Bajki

🟪 Projekt współfinansowany przez Forum Dialogu.

🟪 Projekt współfinansowany z budżetu Gminy Ostrowiec Świętokrzyski w ramach dotacji celowej udzielonej w 2025 roku na zadanie pn. "Druk mapy Ostrowce".