Żydowski Ostrowiec

sobota, 15 listopada 2025

sobota, 8 listopada 2025

Życiorys Anny Gustawy Bajer-Dratwerowej. Autorka przebywała w getcie warszawskim, od sierpnia 1942 r. ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie w Warszawie i Ćmielowie. Do relacji dołączono oświadczenia Haliny Lichtenberg i Stefanii Rulewskiej potwierdzające jej prawdziwość.

Żródło: Centralna Biblioteka Judaistyczna

piątek, 7 listopada 2025

Barbara Reńska i Wacław Zagórski

Największa rola Barbary Reńskiej. Schronienie udzielane Żydom po „aryjskiej stronie”

„U mnie, w domu jest pełno niebezpieczeństwa, ty go nie wnosisz”, tymi słowami Reńska przywitała przyjaciółkę w małym pokoju z kuchenką w domu przy ul. Górnośląskiej 3. Kiedy dowiedziała się, że Anna Bajer-Dratwerowa (pseud. „Gustawa”), jedna z pierwszych organizatorek tajnego gimnazjum i liceum w getcie warszawskim, uciekła na tzw. aryjską stronę w sierpniu 1942 r., bez namysłu zaproponowała u siebie locum.

„Zrobiła to w sposób naturalny, jakby to chodziło o zwykłą gościnę przyjaciółki, która przejazdem bawi w Warszawie [...]. Byłam u niej 2-3 tygodnie. Basia dobrze sobie zdawała sprawę z ryzyka”, wspominała Anna Bajer-Dratwerowa.

„Nigdy nie narzekała na zmęczenie, choć w czasie swojej oficjalnej, jakiejś urzędniczej pracy, gorączkowo, ukrywając się przed szefami i współtowarzyszami pracy, wystukiwała na urzędowej maszynie nowe nazwiska i nowe personalia na »lewych« kenkartach, jakie trzeba było dostarczyć ukrywającym się ludziom. Pod wieczór, wracając do domu, spieszyła, by zdążyć załatwić przed wczesną godziną policyjną, zwiększone zakupy dla zwiększonej »familii«. Byłam na swój sposób szczęśliwa i usatysfakcjonowana, kiedy parę razy udało mi się z własnych, zarobionych pieniędzy zafundować na kolację bochenek chleba”.

Dokumenty wyrobione przez Zagórskiego pozwoliły Dratwerowej kontynuować pracę oświatową pod przybranym nazwiskiem „Hanka Budzyńska” w tajnym gimnazjum PPS w Ćmielowie, aż do końca wojny, także dzięki pomocy rodzinie Reńskich.

[...]

Całość: „Dzięki nim obojgu zostaliśmy przy życiu”. Historia Barbary Reńskiej i Wacława Zagórskiego na sprawiedliwi.org.pl

niedziela, 2 listopada 2025

Ludzie kolei

Poza wyróżnionym Janem G[ottliebem] Blochem w powstawanie kolei dąbrowskiej zaangażowanych było wiele osób zasłużonych w życiu gospodarczym i społecznym Królestwa Polskiego. Były to niekiedy postacie ze sfer polityczno-dworskich, jak margrabia Zygmunt Wielopolski, syn Aleksandra, ale większość stanowili przedsiębiorcy i bankierzy. Towarzystwo akcyjne kolei dąbrowskiej posiadało 41 udziałowców, w tym dwa banki rosyjskie. Większość akcjonariuszy dysponowała minimalną liczbą akcji, dającą przynajmniej jeden głos. Na 1824 głosy najwięcej posiadali: Jan Bloch (220), Maksymilian Jelinek (189), Zygmunt Wielopolski (188), Wilhelm Rau (167), Józef Kościelski (110), Aleksander Goldstand (100).

Do pozostałych należeli m.in. Anna Scheibler (71) wdowa po Karolu, Wiktor Kronenberg (1) bratanek Leopolda – głównego oponenta Jana Blocha, przedsiębiorca Władysław Laski (9), grecki przedsiębiorca z Odessy Fiodor Rodokanaki (44), belgijsko-niemiecki przedsiębiorca Georg Pastor (1), Mikołaj Rau (1) – brat Wilhelma z warszawskiej firmy Lilpop, Rau i Loewenstein, książę Włodzimierz Czetwertyński (1), Rodryg Potocki (1), przedstawiciel szlachty sandomierskiej i naczelnik powiatu opatowskiego w czasie powstania styczniowego Stanisław Karski (22) oraz brat Jana, Józef Bloch (11).

[...]

Źródło: "Dzieje kolei, która wciąż łączy. 140 lat drogi żelaznej iwangrodzko-dąbrowskiej 1885-2025", wystawa plenerowa, organizator Stacja Muzeum i Fundacja pamięci Jana Blocha