s. 77
W 1835 r. dobra ostrowieckie zostały
wystawione na licytację. Trybunał Cywilny I-ej Instancji
Województwa Sandomierskiego na audiencji publicznej w sprawie o
przymusową sprzedaż dóbr Ostrowca i Nietuliska Małego wydał 18 V
1836 r. w Radomiu wyrok przysądzający te dobra
Abrahamowi Simonowi Cohenowi, bankierowi warszawskiemu. A. S. Cohen działał w
porozumieniu z hr. Henrykiem Łubieńskim. Na Kuźni stał wielki
piec, fryszerki, kuźnia, tartak i młyn dzierżawione wówczas przez
H. Łubieńskiego (1793-1883) wiceprezesa Banku Polskiego. Łubieński
planował kupienie dóbr ostrowieckiech, aby tu rozwinąć przemysł
hutniczy. Ponieważ nie chciał rozgłosu, podstawił do licytacji
Cohena. O tym, że traktował dobra ostrowieckie jako własne
świadczy zlecenie plenipotentowi Antoniemu Klimkiewiczowi (ok.
1800-1870) budowy nowej huty, niedaleko Ostrowca na prawym brzegu
Kamiennej. […]
s. 84
W 1839 r. Henryk Łubieński stał się
prawnie właścicielem dóbr ostrowieckich i wtedy nastąpiło
rozliczenie finansowe z A.S. Cohenem. Do 1839 r. stanęły nad
Kamienną 2 wielkie piece z potrzebnymi wydziałami i fabryczną
osadą zwaną Klimkiewiczowem. […]
s. 85
W 1867 r. od Banku Polskiego dobra
ostrowieckie nabył Julian Łubieński (1827-1873) syn Henryka. Tego
samego dnia połowę dóbr odsprzedał Domowi Handlowemu
SamuelaAntoni Fraenkel. W 1869 r. druga połowa dóbr stała się własnością
barona
Antoniego Edwarda Fraenkla właściciela wspomianego domu
handlowego.
A.E. Fraenkel stworzył w posiadanych
przez siebie dobrach duży kombinat przemysłowy, w skład którego
wchodziły: huta Klimkiewiczów (późniejsze Zakłady Ostrowieckie)
oraz walcownia Irena pod Zaklikowem (zbudowana przez hr. H.
Łubieńskiego, właściciela huty ostrowieckiej). W 1870 r. A.E.
Fraenkel nabył zakład wielkopiecowy w Starachowicach (w roku 1875
przejęło go Towarzystwo Starachowickich Zakładów Górniczych
S.A.) Siedziba Zarządu mieściła się w 1870 r. w Klimkiewiczowie
(w 1876 r. w Nietulisku).
[…]
s.86
W 1880 r. dobra ostrowieckie od A.E.
Fraenkla kupił bankier warszawski
Władysław Laski. Kiedy jego
córka Maria Berta Karolina Oktawia Wiktoria (1867-1940) wyszła 19
IV 1885 r. za mąż za hr. Zygmunta Marię Jakuba Filipa Ludwika
Wielopolskiego (1863-1919) otrzymała własne dobra ostrowieckie. Z
dóbr tych wyłączono wcześniej teren zajmowany przez kolej
żelazną, doprowadzoną do Ostrowca w 1884 r. oraz hutę i osadę
fabryczną Klimkiewiczów, dla którego założono odrębne księgi
wieczyste. W 1885 r. powstała Spółka Udziałowa Zakładów
Ostrowieckich Władysława Laskiego i Jerzego Oktawiusza Pastora
przekształcona w 1886 r. w Towarzystwo Akcyjne Wielkich Pieców i
Zakładów Ostrowieckich. […]
Zygmunt i Maria Wielopolscy zamieszkali
w Częstocicach. Tu pałac dla nich projektował architekt Leandro Jan Ludwik Marconi (1834-1919). Wykorzystał on wcześniejszy,
niezrealizowany projekt z 1871 r. pałacu wykonany dla barona A.E.
Fraenkla, który chciano umiejscowić w Klimkiewiczowie w sąsiedztwie
istniejącej huty, prawdopodobnie na terenie późniejszego parku
fabrycznego (rysunki architektoniczne L. Marconiego mają podpis:
Pałac w dobrach ostrowieckich w Klimkiewiczowie dla bar. Fraenkla)
[przyp. 88 – Związki Marconich z Fraenklami były dużo starsze,
gdyż w 1851 r. ojciec Leandra Henryk Marconi wykonał projekt kaplicy grobowej Laskich i Fraenklów (potem i Wielopolskich) na
Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.].
 |
| Klimkiewiczów. Niezrealizowany projekt L. Marconiego płacu dla A.E. Fraenkla, elewacja frontowa |
 |
| j.w. elewacja ogrodowa |
s. 87
W 1903 r. w Częstocicach Zygmunt hr.
Wielopolski posiadał stajnię koni półkrwi (w guberni radomskiej
było 20 stajni), oborę z bydłem rasy Simmenthal (w guberni 14
obór), tartak na Kuźni dzierżawiony przez I. Hejnego [przyp. 89 –
Kalendarz informacyjny Guberni Radomskiej na 1903 rok, Radom 1903,
str. 131-132, 249.].
Źródło: Waldemar Ryszard Brociek „Dwór i folwark w Częstocicach. Częstocice – ośrodek administacyjny dóbr ostrowieckich” [w:] „Dwór. Ostoja tradycji, zwyczaju, polskości”, Ostrowiec 2009.
