Poranek w Ostrowcu

„Poranek w Ostrowcu, czyli zbieranie się na jarmark” - litografia Jana Feliksa Piwarskiego.

Jest to jeden z nielicznych przekazów ikonograficznych obrazujących dawny Ostrowiec w I połowie XIX wieku. Widzimy na nim zwartą zabudowę drewnianych domostw o konstrukcji bierwion, tzw. sumikowo-łątkowej, krytych gontem, mocno nadwyrężonych zębem czasu. W środku kompozycji widoczny wąwóz, nad którym zabudowa wsparta jest na palach. W ich prześwicie widać zabudowę północnej pierzei rynku.

Litograf wykonał rysunek z miejsca gdzie dziś przebiega ulica Górzysta, ów wąwóz był w miejscu dziś [nie]widocznego zapadliska, które sztucznie zostało wyrównane do poziomu rynku.

Na jego miejscu stoją dziś kamieniczki południowej pierzei placu Wolności. W XIX wieku to przejście pod zabudową zwane było dumnie Bramą Częstocicką. Lecz nie mizerna architektura jest atrakcją tej litografii, ale sztafaż ze sceną rodzajową mieszczuchów, Żydów i chłopów, którzy dobijają między sobą targu. Strój, gesty, przedmioty ruchome w rękach widocznych postaci dostarczają nam informacji o dawnych mieszkańcach miasta. Ostrowiec w tym czasie liczył niewiele ponad 3 tys. mieszkańców, w tym znaczny procent ludności pochodzenia żydowskiego, którzy zajmowali się handlem i rzemiosłem.

Autor litografii Jan Feliks Piwarski urodził się w 1794 roku, od roku 1818 sprawował funkcję konserwatora w gabinecie rycin powstałego wówczas Uniwersytetu Warszawskiego, a w roku 1823 mianowany został profesorem w szkole przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego. W 1844 został profesorem Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Wówczas to wraz z kolegami wędrował po prowincjach Królestwa Polskiego rysując cykl widoków małych miast. Litografia ostrowiecka powstała w 1845 roku. 

„Zabytki w naszym muzeum”, Wojciech Kotasiak, „Walczymy o Stal”, 24 czerwca 1982 r., nr 7 (1512)