Sukienka zaręczynowa

Rachela Brandmesser

Rachela Freida Kudłowicz, urodzona w 1910 roku, kilka lat przed wojną wyszła za Izajasza Brandmessera. Mieszkali w Ostrowcu. Po utracie pierworodnego syna z powodu choroby, Rachel ponownie zaszła w ciążę. Córka Gitele urodziła się im zaledwie cztery miesiące przed wybuchem II wojny światowej.

Rachela i Izajasz Brandmesser

Henryk Małkiewicz, właściciel rodzinnego młyna zaproponował ukrycie rodziny w swoim domu w pobliskiej wsi Stoki Małe ale dopiero po Wielkiej Akcji w Ostrowcu w październiku 1942 roku (likwidacja tzw. dużego getta) rodzina przyjęła jego ofertę. Brandmesserowie z dzieckiem, siostra Rachel Henya, brat Szammaj i dwoje innych krewnych wszyscy znaleźli schronienie w domu Małkiewicza.

Przedwojenne zdjęcie rodzinne

Matka Henryka sprzeciwiła się obecności dziecka w obawie, że będzie ono dla wszystkich zagrożeniem i poprosiła rodziców, aby je oddali. Rachela i Izajasz odmówili rozdzielenia z swoją córką i we troje opuścili kryjówkę. Z powodu konfrontacji z wrogimi sąsiadami, inni również zostali zmuszeni do opuszczenia domu Małkiewicza, ale Henrykowi udało się znaleźć inną kryjówkę dla nich, i przez cały czas kontynuował dbał o ich potrzeby. Po wojnie Henryk Małkiewicz otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata za swoje dzielne czyny.

Od prawej: Rachela Brandmesse, jej kuzynka Mindel Rothstein, Henya Kudłowicz

Po wyzwoleniu w styczniu 1945 roku, rodzeństwo Racheli Henya i Shamai wyszli z ukrycia i wrócili do domu. Polski sąsiad zwrócił im część ich własności, które przechował w swoim domu, w tym strój zaręczynowy Racheli. Dopiero z czasem udało się Henyi i Szammajowi dowiedzieć, że ich siostra Rachel, jej mąż Izajasz i ich córeczki Gitele zostali złapani i wywiezieni do Treblinki w listopadzie 1942 roku, gdzie zostali zamordowani.

Sukienka zaręczynowa Racheli Brandmesser,
Dar Sarah Silman, Yad Vashem Artifacts Collection

 Źródło: Jad Waszem